Ποτέ (ξανά) την Κυριακή (20/12/2009)

Λεξικό Σοφίας

" Έμεινε στα κρύα του λουτρού "

Σε μια κοινωνία με τόσο ελαστικές αρχές, όπως ήταν το Βυζάντιο, τα μικτά λουτρά -όχι στη θάλασσα αλλά στις πισίνες- ήταν κάτι το πολύ συνηθισμένο. Δεν έχει παρά να διαβάσει κανείς τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα, που σαν σεβαστός ιεράρχης διαμαρτύρεται εντονότατα εναντίον των «μπαιν μιξτ» της εποχής του: «Κοινά δε ανέωκται ανδράσι ομού και γυναιξί συλλούονται και δούλοις γυμνοί αποδύονται και ανατρίβονται ύπ' αυτών». Τα λουτρά ήταν μαρμάρινα, με γούρνες ασημένιες και με ζεστό και κρύο νερό. Αναγκάστηκε όμως, να επέμβει η Εκκλησία. Η Σύνοδος της Λαοδικείας, στο λ' κανόνα της, κάνει πολύ αυστηρές απαγορεύσεις. Μεταξύ άλλων, απαγορεύει στους κληρικούς, τους καλόγερους και τους λαϊκούς, να λούζονται μαζί με τις γυναίκες: «Ει δε τις επί τούτω φοραθείη, ει μεν κληρικός είη καθαιρείσθω, ει δε λαϊκός, αφοριζέσθω». Τις πρώτες, ωστόσο, μέρες της απαγόρευσης, παρόλο τον αφορισμό, πολλοί αδιαφορούσαν και πήγαιναν να πάρουν εκεί το μπάνιο τους. Αλλά μόλις άρχιζαν το λούσιμο τους, κοβόταν το ζεστό νερό και έτρεχε μόνο κρύο. Από αυτό, βγήκε και η φράση: «έμεινε στα κρύα του λουτρού», που τη λέμε για εκείνους που είναι βέβαιοι για την καλή έκβαση μιας υπόθεσης -κυρίως αισθηματικής- και την τελευταία στιγμή τα χάνουν όλα. " Χαιρέτα μου τον πλάτανο '' Μια φράση που μας φαίνεται σήμερα εντελώς ακατανόητη, είναι το «χαιρέτα μου τον πλάτανο», που τη λέμε συνήθως, όταν θέλουμε να ειρωνευτούμε κάποιον που μοιράζει απραγματοποίητες υποσχέσεις. Ο ξενιτεμένος από την πατρίδα, πάντα θυμάται με πόνο το γερο - Πλάτανο της πλατείας του χωριού του κι όποιον πατριώτη του συναντήσει να πηγαίνει στο χωριό τους του λέει: «χαιρέτα μου τον Πλάτανο. " Γιάννης κερνά και Γιάννης πίνει " Ανάμεσα στα παλικάρια του Θ. Κολοκοτρώνη, ξεχώριζε ένας Τριπολιτσιώτης ο Γιάννης Θυμιούλας- που είχε καταπληκτικές διαστάσεις: Ήταν δυο μέτρα ψηλός παχύς και με το ένα του χέρι μπορούσε να σηκώσει άλογο. Ο Θυμιούλας έτρωγε στην καθισιά του ολόκληρο αρνί, αλλά και πάλι σηκωνόταν πεινασμένος. Έπινε όμως και πολύ. Παρόλα αυτά ήταν εξαιρετικά ευκίνητος, δε λογάριαζε τον κίνδυνο κι όταν έβγαινε στο πεδίο της μάχης, ο εχθρός μόνο που τον έβλεπε, έφευγε πάντα Πολλοί καπεταναίοι, μάλιστα, όταν ήθελαν να κάνουν καμιά τολμηρή επιχείρηση, ζητούσαν από τον Κολοκοτρώνη να τους τον... δανείσει. Κάποτε ωστόσο, ο Θυμιούλας, μαζί με άλλους πέντε συντρόφους του, πολιορκήθηκαν στη σπηλιά ενός βουνού. Και η πολιορκία κράτησε κάπου τρεις μέρες. Στο διάστημα αυτό, είχαν τελειώσει τα λιγοστά τρόφιμα που είχαν μαζί τους οι αρματολοί και ο Θυμιούλας άρχισε να υποφέρει αφάνταστα. Στο τέλος, βλέποντας ότι θα πέθαινε από την πείνα, αποφάσισε να κάνει μια ηρωική εξόρμηση, που ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. ’ρπαξε το χαντζάρι του, βγήκε από τη σπηλιά και με απίστευτη ταχύτητα, άρχισε να τρέχει ανάμεσα στους πολιορκητές, χτυπώντας δεξιά και αριστερά. Ο εχθρός σάστισε, τρόμαξε και το 'βαλε στα πόδια. Έτσι, γλίτωσαν όλοι τους. Ο Θυμιούλας κατέβηκε τότε σ' ένα ελληνικό χωριό, έσφαξε τρία αρνιά και τα σούβλισε. Ύστερα παράγγειλε και του έφεραν ένα «εικοσάρικο» βαρελάκι κρασί κι έπεσε με τα μούτρα στο φαγοπότι. Φυσικά, όποιος χριστιανός περνούσε από κει, τον φώναζε, για να τον κεράσει. Πάνω στην ώρα, έφτασε και ο Θ. Κολοκοτρώνης και ρώτησε να μάθει, τι συμβαίνει. - Γιάννης κερνά και Γιάννης πίνει! απάντησε ο Προεστός του χωριού. Και όπως λένε, αυτή η φράση, αν και παλιότερη, έμεινε από αυτό το περιστατικό. " Τον κόλλησε στον τοίχο " Κάποτε, στον καιρό του Ρωμανού του Διογένη, ένας από τους στρατηγούς του, ο Ιωάννης Δημαράς, βγήκε μια νύχτα στους δρόμους του Βυζαντίου μαζί με τη συντροφιά του και όσους διαβάτες έβλεπε μπροστά του, τους έπιανε μαζί με την παρέα του και τους κολλούσε στον τοίχο μ' ένα είδος ρετσινιού και πίσσας, που υπήρχαν σε κάθε γωνιά, για να φωτίζονται οι δρόμοι. Το... αστείο αυτό έκανε τόση εντύπωση την επόμενη το πρωί, ώστε από εκείνη την ημέρα όλοι οι άρχοντες της Κωνσταντινούπολης, έβγαιναν σχεδόν κάθε νύχτα στους δρόμους, για να βρουν κανέναν αργοπορημένο και να τον κολλήσουν στον τοίχο. Από τότε, έμεινε ως τα χρόνια μας η φράση «τον κόλλησε στον τοίχο», που τη λέμε συνήθως, όχι μονάχα όταν ένα άτομο αδικεί ένα άλλο, αλλά κι όταν ακόμη βάζουμε κάποιον αναιδή στη θέση που του αξίζει.

Καθαρό hangover

Ο Περικλής ξυπνάει στο κρεβάτι του με ένα τρομερό πονοκέφαλο.
Το κεφάλι του πάει να σπάσει. Με το ζόρι ανοίγει τα μάτια του και το πρώτο που βλέπει είναι 2 ασπιρίνες
και ένα ποτήρι νερό στο κομοδίνο του.
Ανακάθεται και βλέπει τα ρούχα του καθαρά και διπλωμένα στην καρέκλα μπροστά του.
Κοιτάζει το δωμάτιο και συνειδητοποιεί ότι όλα είναι πεντακάθαρα και τακτοποιημένα.
Βγαίνοντας από το δωμάτιο βλέπει ότι όλο το σπίτι είναι στην εντέλεια.
Στην κουζίνα βλέπει ένα σημείωμα.

«Μωρό μου, θα βρεις το πρωινό σου στον φούρνο.
Πήγα να ψωνίσω για να σου μαγειρέψω λαγό το μεσημέρι που ξέρω ότι λατρεύεις. Σαγαπώ.».

Πράγματι το πρωινό ήταν στον φούρνο ζεστό και λαχταριστό. Πάει να καθίσει και κάθεται πάνω σε ενα «Πρωταθλητη(?)». Τhn κοιτάει και προς έκπληξη του είναι σημερινή.
Εκείνη την στιγμή μπαίνει και ο γιος του στην κουζίνα.

- Καλημέρα γιε μου, μπορείς να μου πεις τι έγινε χθες;
- Κοίταξε, γύρισες σπίτι στις 5 το πρωί, μεθυσμένος και με λερωμένα ρούχα γιατί κάπου είχες πέσει στον δρόμο, έπεσες και από τις σκάλες καθώς ανέβαινες και από τα νεύρα σου έσπασες το καλό σερβίτσιο και κάτι έπιπλα.
- Και τότε γιατί η μητέρα σου μου έκανε πρωινό, μου αγόρασε Πρωταθλητη και έχει όλο το σπίτι στην εντέλεια;
- Α, αυτό λες; Η μαμά σε έσυρε στο κρεβάτι και όταν πήγε να σου βγάλει το παντελόνι άρχισες να φωνάζεις : «Άσε με ήσυχο κυρά μου, είμαι παντρεμένος!»